Oog om oog

"Vanaf het moment dat ik op de basisschool bij Ivar in de klas kwam tot het moment dat ik van de havo af ging, dacht ik dat het aan mij lag. Dat ik het uitlokte doordat ik anders was. Ik schaamde me kapot omdat ze juist mij moesten hebben en omdat ik te slap was om me te verzetten. In plaats daarvan deed ik alsof het er niet was.
Maar nu ik studeer, nu ik op de Boschburg woon, krijg ik langzaam het idee dat de waarheid een andere is. Dat niet ik, maar iemand anders de schuldige is. En dat zorgt ervoor dat ik wél gevoelens van wrok begin te koesteren. Alles wat gebeurd is, alles wat Ivar met me uitgehaald heeft, komt weer boven. Het is alsof onzichtbare handen in mijn hoofd elke dag opnieuw de herinneringen aan hem boven op de stapel leggen. Hoe lang geleden het ook is, ik zie het voor me alsof het gisteren was."

Hier vertelt Jaap-Jan, ook wel JJ, ons precies waarover dit boek gaat. Hij werd vroeger gepest en moet daar nog steeds mee dealen. Hij lijkt het los te kunnen laten en is bevriend geraakt met twee jongens en een meisje bij wie hij gaat wonen, maar toch lijkt alles er nog steeds mee verbonden. Het meisje lijkt op zijn beste vriendin van vroeger. En Scrabble, een van de jongens, blijkt in dezelfde plaats te zijn opgegroeid als hij.

Toch lukt het hem om het achter zich te laten en zich te focussen op zijn studie, zijn baantje en zijn nieuwe vrienden: zijn nieuwe, gezellige leven... tot hij Ivar toevallig ziet in de bar waar hij werkt. Hij verliest de aandacht voor zijn vrienden en kan alleen nog maar denken aan Ivar en aan wraak. 

Het boek is opgedeeld in twee delen: voor- en nadat JJ Ivar weer tegenkomt. In deel I bestaat elk hoofdstuk uit een deel dat zich afspeelt in het heden en een schuingedrukte flashback. Daarin ontdekken we wat er vroeger is gebeurd en of het hem lukt het achter zich te laten. In deel II lopen heden en verleden meer door elkaar. Zo sluit je leeservaring goed aan op hoe Jaap-Jan zich voelt.

"Het schelden kan ik hebben. Ik doe gewoon alsof ik het niet hoor, daar ben ik goed in geworden. Het is de dreiging, het gevoel dat er iets gáát gebeuren."

En zo voelde ik me ook tijdens het lezen van het boek. Wat zou er nou gaan gebeuren en wanneer komt het eens? Dit is eigenlijk zo bij het hele boek: in deel I soms vrij letterlijk als hij gepest wordt, maar ook wat subtieler als het gaat om de mysterieuze Vero en in deel II als Jaap-Jan zijn wraakactie voorbereidt.

Het boek stelt een interessant discussiepunt aan de kaak: de vraag wie de schuldige is als er iemand gepest wordt. Daar dacht ik vooral in het begin van het boek over na. De pester is in principe fout, maar vaak heeft het slachtoffer ook iets wat uit de toon valt. Jaap-Jan begint te vertellen dat hij niets geks had: geen rare kledingstijl, geen rood haar en hij was niet dik. Dan blijkt dat hij verhuisd is en anders praat dan de rest, hij heeft blijkbaar een accent. Hiermee lijkt hij toch weer te bevestigen dat mensen die anders zijn sneller gepest worden 😔

Nu gaf ik net de pester de schuld en hoewel je nooit anderen kwaad moet doen, heeft de pester vaak ook een eigen verhaal dat de oorzaak van zijn gedrag is. Dat is ook in dit boek het geval, maar net wanneer ik me af begon te vragen of dat de situatie niet zodanig veranderd is dat Ivar geen wraak meer verdient, neemt het verhaal een onverwachte wending 😲

Welke boodschap kunnen we uit dit verhaal halen? Jaap-Jan zelf heeft hopelijk geleerd dat hij moet praten, dat hij niet in zijn eentje met zijn problemen hoeft te dealen. Naast het pesten, waar (nog) iemand hem bij had kunnen helpen, liep Jaap-Jan ook rond met een enorm schuldgevoel dat achteraf onterecht bleek te zijn. Aan de ene kant had ik het hem zo gegund dat dit hem bespaard was gebleven! Aan de andere kant vraag ik me af of dat had gekund: zijn vriendin was ineens verdwenen, hij kon haar gewoon niet vragen hoe dat waarover hij zich schuldig voelt afgelopen is...

Als lezer kunnen we ervan leren dat je erover na moet denken welke kanten van het verhaal je niet kent. Oog om oog heeft een ik-perspectief met Jaap-Jan als enige verteller. Daardoor kun je je als lezer extra goed inleven in zijn gevoelens. Het had heel interessant geweest om ook mee te kunnen leven met Ivar, Vero en Liza, maar dat had er wel voor gezorgd dat we minder hetzelfde voelden als JJ, en alle nieuwe info aan het einde zouden niet zulke grote onthullingen zijn geweest waardoor het einde nu zo groots aanvoelt. Schrijver Buddy heeft hierin dus de juiste keuze gemaakt 👍🏻

Naast leren hoe je kunt reageren als je gepest wordt en algemeen meer stilstaan bij mogelijke beweegredenen van een ander (maar dat blijft altijd moeilijk hoor!), zijn er ook kleinere lessen die je uit dit boek kunt halen. Scrabble geeft bijvoorbeeld solliciteertips! Altijd handig 😉

'Oog om oog' stond al heel lang op mijn leeslijst. Laaang geleden (pre-Laurens) raadde de mediathecaris van mijn stageschool het aan. Het leek me een heel goed boek; toch duurde het dus lang voor ik het eens heb gelezen. Intussen kwamen er wel andere boeken van Buddy Tegenbosch voorbij: Pokerface als Lijster voor de tweede klas en Livestream klonk actueel 🙃 Dat leek me dus wel wat voor de eerste keer dat klas 3 hun eigen boek mocht kiezen. Geen idee waarom een collega ervoor koos 'Oog om oog' niet te laten lezen toen dat een Lijster werd... Maar nu was het dan dus eindelijk zo ver: wie weet is het iets voor de nieuwe derde klas! Laat jij het niet zo lang op je to readlijstje staan? 😁

Gelezen: zomervakantie 2021

Geschikt voor: 13+
Dit boek kun je lezen via de Online Bibliotheek.

Mag je dit boek lezen voor Nederlands? Ja, in de onderbouw
Leesniveau: 2
Leeswijzer: