Kolja - Arthur Japin

Bekend met 'dilemma op dinsdag'? Daarbij heb je twee vervelende keuzes, maar je móet kiezen. Ik heb er een voor je: zou je liever niet kunnen horen of niet kunnen praten?

Kolja, de hoofdpersoon uit dit boek, had die keus niet eens! Hij is doofstom geboren.

Dat is al het eerste aspect wat dit boek interessant maakt: ontdekken hoe zo iemand de wereld ervaart.

Een paar tipjes van de sluier:

'Sommigen probeerden, alsof ik voordrong bij de avondkassa van het Aleksandrinski, mij de doorgang te beletten. Anderen dachten dat ik voor de ophef kwam en klampten mij aan om mij op de hoogte te brengen van de laatste geruchten, maar ik sloeg mijn blik neer, zodat ik niet wist wat ze zeiden.

Dit is een van de voordelen van mijn gebrek, woorden waar je niet aan wilt, sluit je moeiteloos buiten.'

'Dat ik Petja's muziek niet horen kan, wil niet zeggen dat ik die niet heb ervaren. Tot in de longen trilt een symfonieorkest, golvend door het lichaam. Hoe dichterbij je komen kunt, hoe meer je ervan meekrijgt. Op de ruggengraat en botten breken ritmes. De buikholte vangt de intensiteit, crescendo, decrescendo. Zo drong Tsjaikovski tot mij door.'

Zoals ik al had verteld, schrijft Japin vaak over bekende gebeurtenissen of personen. In dit boek: de Russische componist Tsjaikovski. Wellicht kennen jullie 'het zwanenmeer' wel van deze componist, doordat je zelf muziek maakt of danst, of van films, denk aan Black Swan of dansfilms. De componist heeft wel maar een bijrol: hij zorgt dat zijn broer Modest de doofstomme Kolja opvangt. Kolja krijgt met beide broers een goede band, maar wordt vooral verzorgd en onderwezen door Modest.

Modest leert hem praten en 'horen'. Natuurlijk kan hij er niet voor zorgen dat Kolja niet echt weer kan horen, maar hij leert liplezen en geluiden ervaren (zoals in de fragmenten hierboven). 

Dat Pjotr Tjaikovski maar een bijrol heeft, is niet gek. Ten eerste doordat Arthur Japin zich vaak richt op de context rond een bekend persoon en ten tweede doordat hij in het eerste hoofdstuk overleden blijkt te zijn. Volgens het officiële verhaal is cholera de oorzaak, maar Kolja twijfelt hier al snel aan.

''Is de kist nog open dan?'

'Ik zeg toch, hij ligt nog op de sofa...'

Ik zweeg. Opbaren leek mij uitgesloten. Ik wist niet beter of het is een wettelijke verplichting ieder slachtoffer van een besmettelijke ziekte ogenblikkelijk te kisten en zijn kist te verzegelen. Zeker met een epidemie in de stad, zoals deze hefst, wordt die regel streng gehandhaafd.

'De dood op zichzelf is al zo'n raadsel. Eentje meer of minder maakt dan ook niet uit. Laat het rusten, Kolja. Wat je vandaag hier verder ook nog ziet of hoort,' sprak hij, 'neem het zoals het komt. Alsjeblieft. Bij een verdriet als het onze is het beter geen vraagtekens te zetten.'

Uiteraard doet Kolja dat wel! Hij wil weten wat er echt gebeurd is en hoe Pjotr is overleden. 

Heden en verleden lopen door elkaar. In het heden lezen we vanuit Kolja over de zoektocht naar wat er met de componist gebeurd is en in het verleden vertelt Modest over zijn lessen aan Kolja. Ook lees je de notities die Modest daarover schreef. Uiteraard lees je dus ook hoe Kolja opgroeit en hoe hij zich als persoon ontwikkelt.

Tussendoor ontdekken we waarom ze elkaar jaren niet hebben gezien en of dat in het heden nog goedkomt.

Ik weet niet of het komt doordat ik inmiddels al wat levens-, studie-, werkjaren en boeken verder ben, maar in mijn beleving is Kolja een stuk toegankelijker geschreven dan Een schitterend gebrek. In tegenstelling tot Een schitterend gebrek, kun je dit boek dus in klas 3 al prima lezen en begrijpen.

Gelezen: zomer 2019 via de vakantiebieb en zojuist een beetje gescand voor een goede recensie 😉

Geschikt voor: volwassenen

Je kunt dit boek als e-book lezen via de Online Bibliotheek.

Geen lid van de bieb en wil je alvast een stukje lezen voordat je het koopt? Dat kan hier.

Mag je dit boek lezen voor Nederlands? Ja, in klas 3 en in de bovenbouw

Leesniveau: 3