Het meisje met de vlechtjes was op haar vijftiende al een heldin!

Was Oorlogswinter je favoriete boek als kind en heb je (als je afgelopen schooljaar bij mij in de brugklas zat) genoten van Boris? Dan zul je Het meisje met de vlechtjes vast ook leuk vinden. Wel merk je aan een aantal dingen dat dit geen kinderboek is. Waar je in Boris leest over de honger en de kou en het avontuur naar een gebied waar hij niet mag komen en Michiel een soldaat hielp wat natuurlijk niet mocht, waren zij niet echt actief betrokken bij de oorlog. Freddie uit Het meisje met de vlechtjes wel: eerst door verzetskrantjes te verspreiden, maar later door met haar verzetsgroep sabotageacties uit te voeren en Nazi's te liquideren. Dat is een mooier woord voor 'vermoorden', maar dat mogen ze niet zeggen.

Verder is niet alles zo zwart-wit meer. Freddie heeft echt een passie voor het verzet. 'Ik hou van het verzet, het voelt moedig. Misschien is het niet verstandig, maar dit is wat ik wil.' Toch voelt ze zich niet áltijd goed over wat ze doet. Dit vind ik echt een gróót pluspunt aan dit boek. De keerzijde van heldendom krijgt vaak geen of maar weinig aandacht; in dit boek is daar wel aandacht voor. Ook al redden Freddie en de anderen uit haar verzetsgroep een hoop mensen, het doet toch wel wat met je als je iemand vermoordt. Je leest dus ook dat Freddie hier na afloop last van heeft.

Freddie zit samen met haar zus Truus bij deze groep, maar het is verboden te praten over hun acties. Truus houdt zich daar heel strikt aan. Het is voor Freddie moeilijk dat ze haar gevoelens en trauma's die horen bij deze acties niet kan delen. Hoe Truus zich hierover voelt, wordt niet duidelijk.

Wel krijgt Freddie een vriendin: een oude, joodse vrouw die ondergedoken zit. Het mag eigenlijk niet, maar Freddie vertrouwt haar en zij begrijpt haar: ''Het is natuurlijk fantastisch wat je doet. Als iedereen dat deed, waren hier algauw geen Duitsers meer. Je bent een held, maar... Je doet zulk heldhaftig werk. Maar het tast je ziel aan. Daar mag je gerust verdrietig over zijn.' Dit soort dingen moet ze niet te vaak zeggen. Soms word ik boos. Soms moet ik een beetje huilen.'

Vaak komt er ook een tegenactie van de nazi's. Ik vond het fijn voor Freddie dat er daardoor discussie kwam in de groep: is het wel echt goed wat we doen en is het het waard? 

Tot slot laat dit verhaal zien hoe de oorlog de relaties beïnvloedde. Zo was het best een complicatie voor je vriendschap als je verschillende visies hebt over de oorlog en moesten niet alleen joden, maar ook verzetsstrijders onderduiken om te zorgen dat ze niet gepakt worden. Het was zelfs veiliger om niet als gezin samen te blijven... Hoewel er inmiddels best veel bekend is over de Oorlog, denk ik dat veel mensen zich niet bewust zijn van dit aspect ervan. 

''Even later fietsen Truus en ik zwijgend de straat uit. Wanneer zullen we mama weer zien? Hoe groot is de kans dat ze wordt gepakt? En zullen ze haar dan, net als de Joden, naar een werkkamp in Duitsland sturen? Hoe lang moeten mensen daar blijven?

En Truus heeft het allemaal geaccepteerd zonder één woord ertegen in te brengen? 'Waarom zei jij nou niks? val ik uit.

'Begrijp je het niet?' zegt Truus. 'Als mam niet zou vertrekken, hadden we tegen haar moeten zeggen dat wíj moeten onderduiken. Wees blij dat het niet zo is gegaan.'

Frans heeft het inderdaad al een paar keer over onderduikadressen gehad. Maar ik wil het niet begrijpen. 'Blij?' roep ik. 'Nou, wat ben ik blij!'

Truus haalt haar schouders op, zegt niets.

Het begint zachtjes te druppelen.

'Wacht even,' zegt ze. Ze remt en stapt af.

Een aantal meters verder stop ik. 'Kom nou!'

Ze komt langzaam naar me toe. 'Ik ga de andere kant op.''

Dit fragment is ook om een andere reden bijzonder: het redelijk onschuldige woord 'werkkamp'. Heel lang dachten de mensen dat de joden daar echt aan het werk werden gezet. Pas over de helft van het boek ontdekken ze wat hier echt gebeurde...

Een hoop andere dingen weten ze wel en worden eerlijk beschreven, zoals de hongerwinter (logisch, want die maken ze zelf mee). Ik wist hierover vooral dat mensen weinig eten hadden en allerlei dingen aten die wij nu niet voor eten aanzien. In het boek wordt gefocust op de kou. En dat ze door het weinig eten zo slap zijn geworden dat ze in hun slaap dood zouden kunnen gaan.

Wilma Geldof vertelt over een heel groot deel van de oorlog. Ik had eerst eigenlijk niet door hoeveel tijd er al verstreken was. Toen Freddie ineens zei dat ze 'al zeventien is, hoor!' dacht ik: 'Oh ja?!'

Ik dacht dat ze nog maar vijftien was 😉 Aan het begin van het boek is Freddie namelijk vijftien (bijna zestien) en haar zus Truus achttien.

Schrijfster Wilma Geldof is zo dicht mogelijk bij de waarheid gebleven. Freddie heeft namelijk echt bestaan: ze was het jongste verzetsmeisje van Nederland. Wilma heeft haar geïnterviewd en verschillende documenten en boeken gebruikt voor informatie over de gebeurtenissen en de andere personages. Een paar dingen zijn wel verzonnen om het verhaal aan te vullen.

Interessante aanvulling / update 2021: afgelopen mei bij het herdenken van de oorlog had de NOS aandacht voor vrouwen in het verzet. Ik vond het leuk om de vrouwen uit het boek dat ik had gelezen hierin tegen te komen. Je wordt hierdoor wel nog meer geconfronteerd met de werkelijkheid van dit verhaal! Naast Freddie en Truus staan er volgens mij nog een paar vrouwen tussen die ook voorkwamen in het boek. Herken jij ze?

Wilma heeft namelijk ook aandacht voor andere dingen dan de oorlog. Het leuke aan dit boek is dat het laat zien dat Freddie ook gewoon een pubermeisje is. Ze maakt dezelfde dingen mee en heeft dezelfde onzekerheden als elk meisje, ongeacht in welke tijd ze opgroeit. Als je benieuwd bent naar hoe het is om te puberen in de oorlog of als je houdt van actie en graag wil lezen over de verzetsdaden, dan zul je dit boek vast met plezier lezen! 😊

Gelezen: zomer 2020 via de Vakantiebieb

Geschikt voor: 14+

Je kunt dit boek in juli en augustus gratis lezen via de app vakantiebieb.

Lid van de bibliotheek? Dan kun je het de rest van het jaar lezen via de e-booksapp van de Online Bibliotheek. Tot je achttiende is lid zijn trouwens ook gratis! 

Hier kun je de eerste hoofdstukken alvast lezen.

Mag je dit lezen voor Nederlands? Ja, in de onderbouw

Leesniveau: 2

Boekentip: Het iets moeilijkere Allemaal willen we de hemel over de invloed van de oorlog op liefde en vriendschap en de wil om een held te worden. De een wil dat met goede bedoelingen, maar wordt geen held, omdat zijn daden slecht blijken te zijn, de ander wordt een held door leugens.